Czy zdarzyło wam się kiedyś zwiedzić ruiny zamku o nie do końca jasnej historii, położone w dziwnej okolicy i obarczone wieloma zagadkami ze swej przeszłości? Jeśli będziecie na tzw. szlaku Orlich Gniazd w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, koniecznie wybierzcie się do wioski Bydlin malowniczo położonej niedaleko Pilicy i popularnego Ogrodzieńca. To właśnie tam w lesie za cmentarzem z zabytkowymi XIX-wiecznymi mogiłami żołnierzy skrywają się tajemnicze, nieco ponure ruiny zamku znanego już w 1398 roku. Jaka jest historia zamku w Bydlinie? Dlaczego ruiny zamku można uznać za miejsce magiczne i wywołujące wiele skrajnych emocji? Zapraszamy do lektury niniejszego artykułu.
Historia budowli w Bydlinie, która może nigdy nie była zamkiem
Pozostałości po budowli w Bydlinie, którą zwykle nazywa się zamkiem mają ciekawą, choć trudną do rzetelnego wyjaśnienia historię. Pierwsze wzmianki na temat osobliwej fortyfikacji w Bydlinie znajdziemy w dokumentach historycznych z 1398 roku. Wiele wskazuje na to, że zamek pełnił niegdyś ważną funkcję w systemie obrony pogranicza polsko-śląskiego, jego właścicielami byli pierwotnie Pełka i Niemierza – bratankowie Niemierzy herbu Śmiara. W wieku XV Bydlin miał przejść w ręce rodu Szczepanowskich, potem Bonarów, a następnie Jana Firleja – najpierw żarliwego luteranina, potem kalwinisty. Ruiny w Bydlinie najczęściej nazywane są zamkiem, ale istnieją hipotezy wyraźnie wskazujące na poważne funkcje sakralne tego miejsca – niektórzy historycy przypuszczają, że niewielkie castrum w Bydlinie nigdy nie było prawdziwym zamkiem, inni zaś wskazują, że w XV wieku twierdzę przebudowano w uroczy kościółek, a Jan Firley przekształcił wspominany kościółek w prawdziwy zbór kalwinistów. Jeśli będziecie szukać informacji o historii zamku w Bydlinie być może natraficie na wzmiankę, że leży on na Górze Święty Krzyż. Skąd to określenie? Najprawdopodobniej w 1594 zamek w Bydlinie nieco zmienił swoją funkcję sakralną – syn Jana Firleja Mikołaj miał oddać budowlę katolikom, przeprowadzić jej renowację oraz mianować na kościół pod wezwaniem Świętego Krzyża właśnie. W roku 1655 kościół w Bylinie został spalony przez wojska szwedzkie i choć w XVIII wieku go odbudowano, często padał ofiarą napadów rabunkowych i z czasem bardzo podupadł.
Atmosfera wokół ruin zamku w Bydlinie
Niejasne przeznaczenie budowli w Bydlinie to tylko jeden z argumentów przemawiających za tym, że to miejsce w Polsce można śmiało nazwać magicznym. Wokół warowni w Bydlinie zwanej często zamkiem krąży wiele legend – wedle tej najbardziej znanej mieszkańcami Bydlina przez długi czas mieli być: Jan, Niemierza, Pełka - nieślubni synowie Kazimierza Wielkiego oraz tajemniczej kobiety o imieniu Cudka, która mogła być wróżką… Na historię zamku w Bydlinie swoje piętno odcisnęła też pierwsza wojna światowa. Warto wiedzieć, że 17 listopada 1914 roju z zamkowego wzgórza ruszył zagon legionów polskich rozpoczynając tym samym krwawą bitwę pod Krzywopłotami. W 1989 roku na terenie ruin zamku w Bydlinie dokonano ciekawych i niejednoznacznych odkryć archeologicznych – denar Ludwika Węgierskiego z 1370 roku, monety Zygmunta III i Jana Kazimierza, ceramikę i kafle piecowe, jak również trzy krypty grobowe ze szczątkami ludzkimi. Zamek w Bydlinie z pewnością nie był okazały i pozostałości po nim nie są jakimś spektakularnym zabytkiem, ale wokół niego panuje iście magiczna atmosfera – związana z tajemnicami historii, zakazanym romansem, krwawymi bitwami, podejrzanymi funkcjami sakralno-obronnymi…
Współczesne zwiedzanie pozostałości zamku w Bydlinie
Ruiny zamku w Bydlinie znajdują się w pobliżu cmentarza przy ulicy Zawadka, gdzie można zobaczyć piękne zabytkowe nagrobki z XIX wieku oraz mogiłę żołnierzy z 1914 roku, którzy polegli we wspominanej wcześniej bitwie pod Krzywopłotami. Warto wiedzieć, że przy cmentarnym murze znajduje się jeszcze murowana kaplica XIX wieku, którą wzniesiono na miejscu starej pustelni – tam można obejrzeć figurę Matki Boskiej Pocieszania, którą otaczano w Bydlinie kultem już w początkach XV wieku. Odkrycia archeologiczne na terenie ruin zamku w Bydlinie każą nam przypuszczać, że trzykondygnacyjna budowla powstała na wapiennym ostańcu i pierwotnie składała się z wieży, domu mieszkalnego i murów obronnych. Ruiny zamku w Bydlinie są skryte wśród drzew około 200 metrów za kapliczką i cmentarzem, podejście do nich nie jest zbyt forsowne, a wokół roztacza się malowniczy widok. Co zostało współcześnie z tajemniczej warowni w Bydlinie? Dziś możemy oglądać postrzępione fragmenty murów zamkowych, niestety w 2009 roku mur południowy zamku zawalił się, ale w 2012 roku został częściowo odbudowany. Prace rekonstrukcyjne przy ruinach zamku dotyczyły również utwierdzenia poluzowanych kamieni, uzupełnienia spoin, usunięcia chwastów porastających część wzgórza oraz gruntowny remont schodów prowadzących do ruin.