Święta Bożego Narodzenia obfitują w symbole związane z magicznymi rytuałami, tajemniczymi wróżbami, wskazówkami, jak się zachowywać, a czego unikać w poszczególne dni tygodnia. Warto wiedzieć, że wiele z nich odnosi się do drzew, krzewów, zimozielonych roślin wykorzystywanych do dekoracji bożonarodzeniowych. Skąd się wzięły różne świąteczne wierzenia związane z magią drzew? Jakie czary towarzyszyły czarownicom na przełomie grudnia i stycznia? Odpowiedzi na te i podobne pytania znajdziecie w tym właśnie artykule.
Magia zielonych drzewek, na które zwykliśmy mówić "choinki”
Choinka, czyli zielone drzewo ozdobione światełkami, owocami, orzechami, z czasem również zabawkami i bombkami to jeden z charakterystycznych symboli świąt Bożego Narodzenia. Warto wiedzieć, że w tradycji germańskiej i pogańskiej wierzono, iż zimozielone gałęzie świerku, jodły, sosny oraz cisu są w środku zimy oznaką życia, odporności, nadziei na lepsze dni. Czarownice, wróżbici i szeptunki zgodnie mawiali, że zimozielone drzewka mają silną moc odstraszania złych duchów, przynoszą błogosławieństwo domowi. Szczególnie ciekawe były dawne magiczne rytuały dotyczące cisu – uważano bowiem, że to drzewo wieczności i zapewniające nieśmiertelność, ponieważ jego drewno jest trwałe a igły zawsze zielone. Nasi przodkowie z różnych zakątków Polski używali gałęzi zimozielonych drzewek do ,,zamiatania” złej energii z domów i wypędzania złych duchów. Potem należało w każdym kącie domu wypowiedzieć głośno życzenia zdrowia oraz pomyślności dla jego domowników, a następnie gałęzie użyte do zamiatania niezwłocznie spalić, aby pozbyć się śladów złej energii w nich drzemiącej. W literaturze przedmiotu związanej z magią drzew można znaleźć też wzmianki, że w niektórych krajach Europy do domu na Boże Narodzenie wnoszono chętnie poświęcone gałęzie brzozy lub leszczyny albo drzewek cytrusowych, co miało przynosić szczęście, zwłaszcza gdy przyozdobiło się je czerwonymi wstążeczkami.
Magiczne drzewa prosto z sadu - jabłoń i grusza w czasie świątecznym
W wielu książkach związanych z magią i dawnymi wierzeniami można znaleźć informacje, że drzewa owocowe takie jak grusza, jabłoń, śliwa mają magiczną przepowiadania przyszłości i przyciągają miłość, każdą dobrą energię, zwłaszcza na przełomie starego i nowego roku. Wróżki i wróżbici po dziś dzień mawiają, że grusza symbolizuje magiczne drzewo życia i płodność. Warto również wspomnieć o tym, że w krajach takich jak Czechy, Słowacja podczas wigilii tradycyjnie święcono drzewa owocowe a następnie na koronie tych drzew wieszano małe kawałki chleba, by zapewnić sobie obfite plony w przyszłym roku. Drzewa owocowe przed domostwami od wiek wieków miały spełniać funkcję ochronną, zagradzać drogę złym duchom, odpędzać choroby i chronić przed nagłą śmiercią. Uważano również, że gałązki np. gruszy czy jabłoni podobnie jak świerku mogą nawet odpędzać złe pokusy oraz paskudne myśli podsuwane przez szatana.
Dąb w tradycji słowiańskiej i bożonarodzeniowych zwyczajach regionalnych
Oczywiście dąb był najważniejszym i jednym z najbardziej magicznych drzew zarówno w tradycji celtyckiej, kulturze grecko-rzymskiej, jak i wierzeniach dawnych Słowian. To drzewo jest kojarzone siłą, długowiecznością, boskością, często ma związek z wierzeniami w magiczne moce wigilijnej nocy. Skąd to wiadomo? Otóż do dziś w niektórych częściach Polski kultywuje się zwyczaj dodawania gałązek dęb do gwiazdkowych prezentów lub też wręczania sobie na szczęście symbolicznych małych przedmiotów z dębowego drewna.
Rośliny dekoracyjne kojarzone z Bożym Narodzeniem - ile w nich magii?
Z jakimi roślinami zimozielonymi kojarzą wam się jeszcze święta Bożego Narodzenia. Poniżej wymienimy te najbardziej znane i uważane za magiczne:
- Jemioła – jest rośliną pasożytniczą, rośnie na magicznych drzewach takich jak dąb czy jabłoń. W tradycji celtyckiej jemioła uważana była za roślinę magiczną i wręcz świętą; nasi przodkowie czasami mawiali, że jemioła symbolizuje miłość, spokój i zgodę. W dawnych czasach gałązki jemioły rosnące na pniach drzew nazywano niekiedy ,,miotłami czarownic”, ojcowie Kościoła zabraniali ozdabiania jemiołą kościołów i drzew, bo kojarzyli ją z pogańskimi obchodami Saturnaliów.
- Jałowiec – z jego gałęzi często robiono kiedyś miotły, które jak wiadomo miały być kojarzone z czarownicami i ich tajemniczymi praktykami. Wysuszone gałązki jałowca nasi przodkowie mieli wrzucać w rozżarzone węgle i okadzać nimi domostwa w wigilię Bożego Narodzenia. Wierzono, że biały dym z jałowca doskonale chroni dom i zwierzęta hodowlane przed złymi czarami, duchami i goblinami.
- Ostrokrzew – to zimozielony krzew chroniący przed złymi duchami, przynoszący szczęście w czasie Bożego Narodzenia. Jego kolczaste liście oraz krwistoczerwone owoce mają przypominać o koronie cierniowej Jezusa Chrystusa oraz jego ofierze.
Co dziś wiadomo o świątecznych wróżbach z drzew?
Jeśli interesujecie się etnologią, kulturoznawstwem, religioznawstwem, ezoteryką, to na pewno już słyszeliście o wielu wróżbach i magicznych rytuałach związanych z drzewami w okresie bożonarodzeniowym. Wspomnimy tutaj o najważniejszych z nich:
- Wkładanie gałązek drzew owocowych do wody – jeśli do wigilii Bożego Narodzenia wypuszczą pąki, to oznaczało to szczęście i urodzaj w nadchodzącym roku. Według innych wierzeń – grudniowy kwiat jabłoni to zapowiedź, że ktoś z domowników nagle umrze w styczniu następnego roku.
- Dojrzałe jabłka należy zerwać co do jednego przed Bożym Narodzeniem – w przeciwnym razie ktoś z domowników niebawem ciężko zachoruje i szybko umrze.
- Rzucanie suchych gałęzi jemioły, drzew owocowych do ognia – miało odpędzać z domu złe duchy, zapewniać zdrowie i wszelką pomyślność.
- Potrząsanie gałęziami jabłoni – czynione w Boże Narodzenie miało zapewniać obfity zbiór owoców w następnym roku.
- Zbieranie szyszek zimową porą – zbierano je i przechowywano w domostwach, robiono z nich magiczne amulety ochronne. Podobno warto było włożyć szyszki pod poduszkę w noc przed Bożym Narodzeniem. To miało przynosić sny prorocze, przyciągać do domu harmonię i spokój.
- Gałęzie jodły w magicznych rytuałach – jodła jest uważana za drzewo światła, często wykorzystuje się ją w magii miłosnej, w obrzędach granicznych związanych z narodzinami lub śmiercią. To drzewo jest symbolem narodzin, widzenia przeszłości, dumy, potęgi, cierpliwości, sprawiedliwości.
Magia drzew i roślin zimozielonych to bez wątpienia bardzo ciekawe zagadnienie. Obecność drzew sprawia, że Boże Narodzenie nabiera znaczenia symbolicznego, pozwala nam przeżyć też wyjątkowy czas w wymiarze duchowym. Drzewa i rośliny zimozielone mają znaczenie magiczne w różnych kulturach świata, uważa się je często za nośniki ponadczasowych wartości, które warto przekazywać z pokolenia na pokolenie.